Του Κώστα Ι. Σταμπολίτη

Στις αρχές του χρόνου, γιορτάστηκε η επιτυχία (πριν 50 χρόνια), της εξόδου της Παναχαϊκής στην Ευρώπη. Πολλοί, επικαλούμενοι το γεγονός αυτό, ιδίως την πρόκριση της ομάδας στον δεύτερο γύρο του κυπέλλου ΟΥΕΦΑ της περιόδου 1973 – 1974, το προβάλλουν ως το πιο αντιπροσωπευτικό στίγμα της καλύτερης εποχής για την ομάδα. Δεν διαφωνεί κανείς μ’ αυτό, αλλά η ιστορική πραγματικότητα έχει και πολλά άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία για την εποχή εκείνη, αρκετά σημαντικά, στα οποία στηρίχθηκε η επιτυχία αυτή. Ειδικότερα, σχετικά με την εν λόγω περίοδο (1970 – 1975), θα πρέπει να αναφερθούν και τα εξής :

Σχετικά με το αγωνιστικό : Η ομάδα, όχι μόνο ΄΄βγήκε΄΄ στην Ευρώπη την περίοδο 1972 – 1973 (4η στην βαθμολογία, την περίοδο αυτή), αλλά ήταν και η πρώτη επαρχιακή ομάδα που το κατάφερε, κάτι που αποτέλεσε μεγάλη έκπληξη για το – τότε –  κατεστημένο του Ελληνικού ποδοσφαίρου. Κάποιες άλλες επαρχιακές ομάδες το κατάφεραν και αυτές, αλλά πολύ αργότερα. Εκτός, όμως, από αυτήν την μεγάλη επιτυχία της περιόδου 1972 – 1973, η ομάδα,  την περίοδο 1971 – 1972 ήταν 6η στην βαθμολογία (πρώτη επαρχιακή ομάδα), την περίοδο 1973 – 1974 ήταν 6η στην βαθμολογία (πρώτη επαρχιακή ομάδα), την περίοδο 1974 – 1975 ήταν 7η στην βαθμολογία  (πρώτη επαρχιακή ομάδα), δηλαδή για αρκετά χρόνια ήταν πολύ ψηλά στην βαθμολογία και πρώτη επαρχιακή ομάδα, έχοντας – σταθερά – την αναγνώριση, τον σεβασμό και τον θαυμασμό όλου του φίλαθλου κοινού της χώρας. Σταθερότητα, λοιπόν, σε υψηλό επίπεδο.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΡΟΣΤΕΡ : Τα παραπάνω, τα κατάφερε η ομάδα, με ρόστερ, το οποίο αποτελείτο στο σαφώς μεγαλύτερο μέρος του με παιδιά από την Πάτρα. Μάλιστα, η ομάδα (όπως και ο ΠΑΟΚ) δεν κατέφυγε, εκείνα τα χρόνια, στην ΄΄λύση – βοήθεια΄΄ των Αργεντινών και Βραζιλιάνων (ως δήθεν ομογενών, που, όμως, ήταν, καθαρά αλλοδαποί, όπως όλοι γνωρίζουν), αντίθετα με αρκετές άλλες ομάδες (Ολυμπιακός, Παναθηναϊκός, ΑΕΚ, Λάρισα, ΠΑΣ Γιάννενα, Καλαμάτα) που απέκτησαν αρκετούς Λατινοαμερικάνους (τουλάχιστον 4 με 5 η κάθε ομάδα), ως δήθεν ομογενείς (στην πραγματικότητα, όμως, ξεκάθαρα αλλοδαπούς). Όλες αυτές τις ομάδες η Παναχαϊκή τις αντιμετώπιζε – εκείνα τα χρόνια – με τις δικές της δυνάμεις (με πολλούς Πατρινούς και λίγες αλλά ουσιαστικές, στοχευμένες – και σχετικά ακριβές – μεταγραφές Ελλήνων ποδοσφαιριστών). Επίσης, οι προπονητές που έρχονταν, τότε, στην ομάδα ήταν μεγάλα ονόματα, ενώ οι βοηθοί προπονητών, πάντα, Πατρινοί.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ : Χωρίς ΄΄εφοπλιστές΄΄ ή ΄΄επενδυτές΄΄, η διοίκηση της ομάδας στηριζόταν μόνον σε σημαντικά μέλη της Πατραϊκής κοινωνίας με κύρος (γιατρούς, δικηγόρους, μηχανικούς, έμπορους κ.λπ.), οι οποίοι απολάμβαναν της εμπιστοσύνης της πόλης, είχαν ευθεία και διάφανη σχέση με την πόλη, την οποία είχαν συνδέσει άρρηκτα την ομάδα. Η ομάδα, που, τότε, ήταν σημαντικό στοιχείο της πόλης,  επικοινωνούσε άψογα με την πόλη, η πόλη γνώριζε τα θέματα της ομάδας, αφού υπήρχε σε σημαντικό βαθμό έγκαιρη ενημέρωση του κόσμου (χωρίς σκιές, αινίγματα και χρησμούς), κάτι που εθεωρείτο αυτονόητο και επιβεβλημένο.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ : Την περίοδο 1970 – 1975 ο κόσμος ήταν πολύ κοντά στην ομάδα. Η συντριπτική πλειοψηφία των ποδοσφαιρόφιλων της Πάτρας ήταν (ή πολύ γρήγορα έγιναν) Παναχαϊκιώτες. Χαρακτηριστικό ήταν, ότι την περίοδο 1971 – 1972, η ομάδα είχε μέσο όρο εισιτηρίων στην Αγυιά 8.800 περίπου εισιτήρια (άρα μέσο όρο προσέλευσης 11.000 θεατές), τις υπόλοιπες δε ποδοσφαιρικές περιόδους της εποχής εκείνης, κατά τι λιγότερο, ως μέσο όρο. Αρκετές φορές, το γήπεδο γέμιζε, ενώ υπήρξαν και φορές που φάνηκε ΄΄μικρό΄΄ για τις ανάγκες της εποχής. Υπήρξαν περιπτώσεις, που αν η χωρητικότητά του ήταν 25.000 θεατές ή και παραπάνω, θα γέμιζε. Εκτός έδρας ήταν συνεχής και μεγάλη η στήριξη της ομάδας από τον κόσμο της (παρότι, τότε, οι μετακινήσεις ήταν σαφώς πιο δύσκολες). Υπήρχαν περιπτώσεις, που, στα μεγάλα γήπεδα του Λεκανοπεδίου, υπήρχαν 6.000 έως 10.000 Πατρινοί (εκδρομείς από την Πάτρα αλλά και Πατρινοί από την Αθήνα). Όλα αυτά – για την συμμετοχή του κόσμου – σε μια περίοδο που ο πληθυσμός της πόλης δεν ξεπερνούσε τις 110.000 κατοίκους.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΓΗΠΕΔΟ (ΤΟΤΕ, ΣΤΑΔΙΟ) : 2.500 – 3.000 οι καθήμενοι το έτος 1970, ενώ στα μέσα του 1972 είχαμε 16.500 – 17.000 περίπου καθήμενους, συν 3.500 όρθιους, περιμετρικά, γύρω από τον αγωνιστικό χώρο σε νέο – τότε – διαμορφωμένο χώρο (με τσιμέντο, μεταξύ των κερκίδων και του νέου, τότε, κιγκλιδώματος του αγωνιστικού χώρου – με πιο φθηνό εκεί εισιτήριο). Δηλαδή, μέσα σε μια διετία, κοσμογονία στις κερκίδες (χωρίς πολλά λόγια, αλλά με άμεσες πράξεις). Έτσι, η ομάδα απέκτησε ένα από τα καλύτερα στάδια στην Ελλάδα (με χλοοτάπητα από τον Οκτώβριο του 1973), που φιλοξένησε – αρκετές φορές – διεθνή παιχνίδια (έπαιξε και η Εθνική Ελλάδος των ανδρών, αλλά και όλες σχεδόν οι άλλες εθνικές ομάδες – νέων, παίδων, ολυμπιακή ομάδα – επίσης είχαμε ντέρμπυ των μεγάλων ομάδων της χώρας, ως ουδέτερο γήπεδο, ακόμα δε και παιχνίδια του κυπέλλου πρωταθλητριών Ευρώπης σε παιχνίδια του Ολυμπιακού και του Παναθηναϊκού).

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ : Ο Σπύρος Βουλγαράκης, εκείνη την περίοδο, μπορούσε να προωθεί, κάθε χρόνο, 1 – 2 ποδοσφαιριστές, από την εφηβική ομάδα στην μεγάλη ομάδα, έτοιμους για σημαντική καριέρα, αρκετοί δε άλλοι που δεν έκαναν καριέρα στην πρώτη ομάδα έκαναν σημαντική καριέρα στις  επαγγελματικές κατηγορίες με άλλες ομάδες, τέλος δε αμέτρητα παιδιά στελέχωναν, επί χρόνια, ερασιτεχνικές ομάδες της πόλης και της γύρω περιοχής. Όλα τα ταλέντα της πόλης ήθελαν να έλθουν στην ομάδα, το ίδιο και τα ταλέντα αλλά και οι φτασμένοι ποδοσφαιριστές της ευρύτερης περιοχής και γενικά της Δυτικής Ελλάδας. Μάλιστα, ήταν τόσο ποιοτικό το ρόστερ της ομάδας, τότε, που ήλθαν στην ομάδα, με μεταγραφή, αρκετά καλοί παίκτες αλλά δεν κατάφεραν να ΄΄πιάσουν΄΄ ή δεν κατάφεραν – δοκιμαζόμενοι – να δείξουν άμεσα, ότι πρέπει να αποκτηθούν.

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ : Εκείνα τα χρόνια υπήρχε πολύ μεγάλος αριθμός διαφημιστικών πινακίδων στο γήπεδο, δείγμα της μεγάλης στήριξης της πόλης στην ομάδα. Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό, ότι, σχεδόν καθημερινά, διαφημιστικό γραφείο της πόλης απασχολούσε – στην Αγυιά – δύο ή και τρεις εργαζόμενους του, στην κατασκευή, επισκευή και συντήρηση των διαφημιστικών πινακίδων του σταδίου. Επίσης, συνηθισμένο φαινόμενο ήταν οι χοροί, οι δωρεές, οι λαχειοφόροι αγορές κ.λπ., που απέφεραν έσοδα. Να μην ξεχάσουμε κα την στήριξη του Δήμου, που, ήταν, πάντα, παρών. Τέλος, ένα σημαντικό στοιχείο της εποχής ήταν, ότι οι φιλοξενούμενες ομάδες είχαν μερίδιο 40% στα έσοδα από εισιτήρια στα εκτός έδρας παιχνίδια,  κάτι που ευνόησε την ομάδα, η οποία, τότε, όπου έπαιζε, ως ιδιαίτερα δημοφιλής, συγκέντρωνε πολύ κόσμο (και ουδέτερο). Αυτό, σιγά – σιγά, οι μεγάλες ομάδες (με τις ευλογίες των αρμοδίων του επαγγελματικού ποδοσφαίρου), το κατάργησαν, με αποτέλεσμα να μεγαλώνει η ψαλίδα στα έσοδα των ΄΄μεγάλων ομάδων΄΄ σε σχέση με τις ΄΄πιο μικρές΄΄.

Τα παραπάνω είναι μια πολύ περιληπτική αναφορά της συνολικής εικόνας της ομάδας (του οργανισμού καλύτερα), την περίοδο 1970 – 1975. Αν θέλει να μιλήσει κανείς αναλυτικά για το θέμα αυτό (με αναφορά σε συγκεκριμένα περιστατικά, στοιχεία και ονόματα), θα πρέπει να αφιερώσει πολύ χρόνο (θα χρειαστεί ένα βιβλίο). Είναι, όμως απόλυτα σαφές, έστω και από τα παραπάνω περιληπτικά αναφερόμενα, ότι για να έλθει η επιτυχία εκείνης της περιόδου, στην οποία, κατά την γνώμη μου, οφείλουμε, σήμερα, σε σημαντικό βαθμό, την ύπαρξη μας, δούλεψαν, με αρκετή επιτυχία, εκείνη την περίοδο, πολλά πράγματα μαζί, τα οποία, ο πολύς κόσμος και ιδίως οι νεότεροι δεν τα γνωρίζουν, αφού σπάνια γίνεται αναφορά σ’ αυτά. Βέβαια, για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, και, τότε, τα πράγματα δεν ήταν τέλεια, και, τότε, υπήρχαν διαφωνίες ή λάθη ή παραλείψεις (κατά την γνώμη μου, σχεδόν σε όλα τα παραπάνω θέματα, θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερη αξιοποίηση), όμως δεν υπάρχει καμία απολύτως σχέση με την κατάσταση των τελευταίων δεκαετιών (η διαφορά είναι πολύ μεγάλη). Μετά το 1975, άρχισε, σιγά – σιγά,  η πτώση (σε όλους τους πιο πάνω τομείς), με την έννοια της έλλειψης οράματος, της κούρασης, της χαλάρωσης, χωρίς ποτέ, έκτοτε, να μπορέσει κάποιος  να εμπνεύσει τον κόσμο για μια ανάλογη πορεία μ’ αυτήν της περιόδου 1970 -1975.